Buitenlands draagmoederschap voortaan strafbaar in Italië
| Sven Eggermont
Op 30 maart 2023 schreef ik een bericht (zie bericht) over draagmoederschap, naar aanleiding van een arrest van het Grondwettelijk Hof van diezelfde dag. Ik schreef toen dat met dat arrest een kleine stap werd gezet in de richting van meer rechtszekerheid voor alle betrokkenen in draagmoederschapsprojecten, tenminste binnen België, maar dat er nog een lange weg te gaan was, zowel voor binnenlandse projecten als (en vooral) voor draagmoederschapsprojecten in het buitenland.
De situatie is vandaag niet anders. Er is nog steeds geen wettelijke regeling rond draagmoederschap en de oproepen die ik al in 2021 formuleerde (S. EGGERMONT, “Draagmoederschap: één tegen allen, allen tegen één” in T.Fam. 2021, 166-169) blijven actueel. Het blijft bijvoorbeeld voorkomen dat ambtenaren van de burgerlijke stand verwijzen naar richtlijnen van buitenlandse zaken of dat ouders na draagmoederschap in het buitenland worden verwezen naar de rechtbank voor een adoptie, zelfs wanneer het louter gaat om de inschrijving in de bevolkingsregisters (bij personen die niet de Belgische nationaliteit hebben).
Soms lijkt het er zelfs op dat er stappen achteruit worden gezet, in plaats van vooruit. Zo besliste het college van burgemeester en schepenen van de stad Brussel op 7 december 2023 dat bij een verzoek tot erkenning van afstammingsbanden ten aanzien van twee (wens)ouders na een buitenlands draagmoederschapsproject systematisch uitsluitend de afstammingsband ten aanzien van de verwekker zal worden erkend. Elke erkenning zal worden geweigerd indien de ambtenaar van de burgerlijke stand niet kan vaststellen welke van de (wens)ouders de verwekker is. Het resultaat is dus dat de ouders in alle gevallen een gerechtelijke procedure zullen moeten starten met het oog op de erkenning. Dat is volgens mij niet in overeenstemming met de geldende regels uit het Belgisch internationaal privaatrecht (zie ook de schriftelijke vraag van parlementslid Khalil Aouasti van 14 december 2023 aan de minister van Justitie en het antwoord daarop van de minister van 13 februari 2024).
Het kan natuurlijk altijd erger. In veel gevallen blijkt het dan wel nodig te zijn om naar de familierechtbank te gaan, die rechtbank zal er dan tenminste op toezien dat de belangen van het kind primeren en op het einde van de rit zullen ouders en kind ongehinderd van een gezins- en familieleven kunnen genieten. Dat is niet overal het geval. Na een debat van naar verluidt 7 uur lang werd gisteren (16 oktober 2024) in Italië de wet goedgekeurd die draagmoederschap in het buitenland strafbaar stelt. Italianen die zich bijvoorbeeld in de Verenigde Staten of Canada engageren in een draagmoederschapsproject, kunnen voortaan strafrechtelijk worden vervolgd en riskeren gevangenisstraffen tot 2 jaar en boetes tot 1 miljoen euro.
Tijdens de besprekingen in het Italiaanse parlement protesteerden buiten LGBTQIA+-activisten onder meer met de slogan “Parents, not criminals”. Die slogan zal in België gelukkig niet nodig zijn, wanneer het ooit tot een bespreking in het parlement komt.
Sven Eggermont